Geschatte leestijd: 4 minuten
Hop als ingrediënt van bier is niet zo oud als bier zelf. De eerste sporen van bier dateren vanuit Mesopotamië zo’n 6000 jaar geleden. Hop als ingrediënt in bier kent pas zijn eerste toepassing in de Middeleeuwen als vervanger voor gruut dat toen werd gebruikt en waar men een soort belastingen voor moest betalen. Gruut was een mengeling van kruiden en om die te plukken moesten de brouwers betalen aan de landeigenaren.
In Duitsland en Tsjechië gebruikte met al geruime tijd hop in hun bier wat zorgde voor een smakelijker eindresultaat en een langere bewaringstijd. De brouwers in onze streken namen deze manier van bierbrouwen over en vanaf de 15de eeuw werd bijna alleen nog met hop gebrouwen in plaats van gruut.
De plant
De plant kan tot 8 meter hoog groeien en haalt een gemiddelde groeisnelheid van een 10-tal centimeter per dag en blijft ongeveer 20 jaar actief. In de winter blijft enkel de wortelstok over. De rest is éénjarig en dient men af te snijden. In onze regio’s maakt men enkel gebruik van de vrouwelijke hopplanten en de bijhorende bellen die onbevrucht dienen te zijn. Het zaad van de mannelijke planten zorgt voor een onaangename bitterheid. Daarom is het verboden om in de omgeving van hopvelden mannelijke hopplanten te plaatsen. De mannelijke planten zijn trouwens rijk aan vet en vetzuren wat een negatieve invloed heeft op het bierschuim dat we hier bij ons zo gewoon zijn.
De eigenschappen
Er bestaan heel veel hopsoorten en men kweekt ook verschillende nieuwe hopvariëteiten met elk hun eigen eigenschappen qua bitterheid en aroma’s. Die soorten kan je eigenlijk onderverdelen in 3 blokken. Je hebt ten eerste de bitterhoppen die men toevoegt aan de wort bij het begin van het kookproces. Die dienen om een bepaald niveau van bitterheid in het bier te bekomen. Ten tweede heb je de aromahoppen. Die worden aan het einde van het kookproces toegevoegd. Die zorgen voor bepaalde aroma’s in het bier. Dankzij de nieuwe hopvariëteiten heb je als derde ook nog de dubbeldoelhoppen die door hun samenstelling zowel eigenschappen hebben om bitterheid in het bier te krijgen alsook om aroma’s te vormen en die je dus zowel bij het begin als einde van het kookproces kan gebruiken. Op die manier moet je slechts investeren in 1 soort hop in plaats van voorraad te hebben van 2 soorten hop. Tot slot heb je nog overjaarse hop waarin de bitterheid en aroma’s zo goed als zijn verdwenen. Dit wordt gebruik door lambiekbrouwers en voor sommige andere zure bieren aangezien bitterheid en zuurheid niet goed samengaan qua smaak. Men behoud dankzij het gebruik van overjaarse hop wel de bewaringseigenschappen van de hop voor het bier.
Vroeger maakte men gebruik van de effectieve hopbellen en er zijn hier en daar nog brouwers die dit doen, maar meestal is men opgeschakeld naar hoppellets wat een veel kleiner volume heeft en een langere bewaartijd met duidelijke kenmerken wat het werk eenvoudiger maakt qua te gebruiken hoeveelheden.
De meeste hop komt uit het buitenland. Gelukkig zijn er toch nog enkele hopkwekers in België die volhouden en op die manier kunnen brouwers bieren creëren met Belgische hop. Op 23 juli 1998 werd de vereniging Hop Overkoepelende Producentenvereniging vzw afgekort H.O.P. vzw opgericht. Ter promotie van de Belgische hop werd in september 2011 het logo “Belgische hop – Belgian hops” of “Houblon Belge – Belgian hops” ontwikkeld en gelanceerd. Brouwerijen die in België geteelde hop gebruiken bij het brouwen van hun kwaliteitsbieren kunnen vanaf dan extra in de verf gezet worden door het plaatsen van dit logo op het etiket van hun bierflesjes, dit als promotie. De belangrijkste voorwaarde voor dit gebruik is dat de brouwer officieel erkent dat minstens de helft van de gebruikte hop voor dat bier van Belgische oorsprong is. In januari 2017 werd een variant van het logo “Belgische hop – Belgian hops” of “Houblon Belge – Belgian Hops” ontwikkeld, het gouden logo. De belangrijkste voorwaarde voor dit gebruik is dat de brouwer officieel erkent dat het bier met 100% Belgische hop gebrouwen wordt. Hopelijk zien we de komende jaren nog meer en meer dit gouden logo verschijnen. Meer info kan je terugvinden op de website van Belgische hop.
